Mózgowe porażenie dziecięce (MPD)
Co to jest Mózgowe Porażenie Dziecięce (MPD)?
Mózgowe Porażenie Dziecięce (MPD) to przewlekłe zaburzenie neurologiczne wynikające z uszkodzenia rozwijającego się mózgu w okresie prenatalnym, okołoporodowym lub wczesnodziecięcym. Jest to niepostępujące, ale trwałe zaburzenie, które prowadzi do trudności w poruszaniu się, napięcia mięśniowego oraz innych deficytów neurologicznych.
Jakie są przyczyny Mózgowego Porażenia Dziecięcego (MPD)?
-
Niedotlenienie mózgu podczas porodu
-
Infekcje w okresie prenatalnym
-
Urazy okołoporodowe
-
Zaburzenia genetyczne
Jakie są objawy Mózgowego Porażenia Dziecięcego?
-
Spastyczność mięśniową (nadmierne napięcie mięśni)
-
Trudności w poruszaniu się i zaburzenia równowagi
-
Opóźnienia w rozwoju motorycznym
-
Problemy z mową i połykaniem
-
Napady padaczkowe
Jakie są rodzaje Mózgowego Porażenia Dziecięcego?
-
Spastyczne (80%) – podwyższone napięcie mięśniowe, trudności w poruszaniu się.
-
Dyskinetyczne (atetoza, dystonia, choreoatetoza) – niekontrolowane, mimowolne ruchy.
-
Ataktyczne – problemy z równowagą i koordynacją ruchową.
-
Mieszane – kombinacja różnych form MPD.
Jakie są metody leczenia Mózgowego Porażenia Dziecięcego (MPD)?
Terapie fizyczne i rehabilitacja MPD
-
Fizjoterapię (metody Bobath, Vojty, PNF)
-
Hipoterapię – terapię konną
-
Hydroterapię – ćwiczenia w wodzie
Leczenie farmakologiczne MPD
-
Toksyna botulinowa
- Baklofen doustny lub w postaci pompy baklofenowej
Nowoczesne terapie MPD
-
Selektywna Rizotomia Grzbietowa (SDR) – Pozwala na trwałe zmniejszenie spastyczności w grupach mięśniowych objętych patologicznym napięciem. Wysoka selektywność działania. Brak wpływu na siłę mieśniową.
-
Terapie komórkami macierzystymi – Badania sugerują możliwość regeneracji neuronów.
-
Egzoszkielety i robotyka rehabilitacyjna – Systemy wspomagające naukę chodzenia.
-
Terapia z użyciem VR – Wirtualna rzeczywistość poprawiająca efektywność rehabilitacji.
Terapie wspomagające MPD
- Ortopedyczne operacje - Korekcje kości, stawów, mięśni i ścięgien. Stosowane po operacjach rizotomii i w grupach spoza kwalifikacji do rizotomii z objawami pozapiramidowymi i dystonią.
-
Logopedia – Terapia mowy i połykania.
-
Psychoterapia – Pomoc emocjonalna dla pacjentów i ich rodzin.
-
Dieta i suplementacja – Zapobieganie niedożywieniu
-
Edukacja specjalna i integracyjna – nauka dostosowana do potrzeb dziecka.
-
Grupy wsparcia dla rodziców i pacjentów.
-
Programy pomocy rządowej i organizacji charytatywnych – dostęp do terapii, sprzętu i pomocy finansowej.
Co to jest Selektywna Rizotomia Grzbietowa (SDR) – Nowoczesne leczenie spastyczności
SDR to rozwijana od 50 lat wraz z postępem technik operacyjnych i komputeryzacji procedura neurochirurgiczna, która trwale redukuje spastyczność poprzez selektywne przecięcie włókien nerwowych odpowiedzialnych za nadmierne napięcie mięśni.
Dla kogo przeznaczona jest SDR?
-
Pacjenci z MPD o typie uszkodzenia pochodzenia piramidowego
-
Pacjenci z MPD w wieku 3 – 50 lat, optymalny wiek 3 – 10 roku życia.
-
Pacjennci z MPD w postaci: diplegii, hemiplegii, triplegii, tetraplegii
-
Pacjenci z MPD w każdej skali funkcjonalnej GMFCS – Najczęściej wykonywana u pacjentów z poziomami I, II i III. Dzieci w skali IV, V GMFCS wymagają szczegółowej kwalifikacji ze względu na częste występowanie objawów pozapiramidowych.
-
Pacjenci u których terapie fizjoterapeutyczne i leczenie farmakologiczne nie przyniosły oczekiwanych rezultatów - napięcie mięśniowe ogranicza ruchomość i utrudnia chodzenie i rehabilitację, Spastyczność powoduje ból lub deformacje stawów.
-
Pacjenci po implantacji Pompy baklofenowej – Pacjenci spastycznością uszkodzenia piramidowego. Możliwość zastosowania SDR w przypadku powikłań i wyczerpaniu baterii pompy.
-
Pacjenci z dziedziczną postacią diplegii spastycznej.
-
Pacjenci z innymi chorobami :(stwardnienie rozsiane, pourazowe uszkodzenia mózgu, uszkodzenia rdzenia, udary niedokrwienne, udary krwotoczne, choroby neurodegeneracyjne o objawach piramidowego uszkodzenia).
Jakie są korzyści SDR?
Pacjenci po SDR doświadczają:
-
Poprawy chodu i równowagi
-
Redukcji bólu
-
Zwiększenia niezależności w codziennym życiu
Skala GMFCS
|
Korzyści z SDR
|
I (samodzielne chodzenie)
|
Poprawa płynności chodu, redukcja zmęczenia.
|
II (chodzenie z ograniczeniami)
|
Większa stabilność, dłuższe dystanse.
|
III (chodzenie z pomocą)
|
Możliwość ograniczenia wsparcia ortopedycznego.
|
IV (poruszanie się na wózku)
|
Ułatwienie transferów, lepsza równowaga.
|
V (znaczne ograniczenia)
|
Redukcja bólu, ułatwienie pielęgnacji.
|
Jakie są korzyści dla Pacjentów z Mózgowym Porażeniem Dziecięcym w zależności od rodzajy porażenia?
Diplegia:
-
Poprawa chodu u 91%, równowagi 75%, stania u 81%, siedzenia u 57% Pacjentów
-
Poprawa aktywności rehabilitacji u 88%, wytrzymałości u 77% Pacjentów
-
Poprawa uprawiania sportów rekreacyjnych u 43 % Pacjentów
-
Zmniejszenie bóli mięśni i stawów u 64% Pacjentów
Hemiplegia
-
93% Rodziców poleciłoby procedurę SDR innym rodzinom dzieci z MPD
-
Poprawa: chodu u 90%, siedzenia u 63%, równowagi u 87%, niezależności u 67% Pacjentów,
-
Zmniejszenie bóli mięśni i stawów u 70% Pacjentów
Triplegia
-
93% poleciłoby zabieg innym pacjentom
-
Poprawa wzorca poruszania się i stabilności ciała u 60% Pacjentów
-
Zmniejszenie dolegliwości bólowych u 60% Pacjentów
Czy SDR nadaje się dla Pacjentów z dziedziczną spastycznością?
-
Pacjenci z genetyczną diplegią zmniejszają spastyczność o 89%
-
SDR nie pogarsza przebiegu choroby pacjentów z HSP
-
SDR jest realną opcją terapeutyczną u starannie wybranych dzieci z HSP, szczególnie u pacjentów chodzących
-
Większość pacjentów odnosi korzyści w zakresie dużej motoryki, ryzyko powikłań jest niskie
-
Pompę baklofenową stosowano u dzieci z ciężką i postępującą chorobą
Jak przebiega operacja i pobyt w szpitalu?
Przygotowanie do operacji
-
Badania neurologiczne,
-
Badanie Fizjoterapeutyczne,
-
Badania obrazowe (MRI głowy i kręgosłupa lędźwiowego, RTG),
-
Ocena neurochirurgiczna i ortopedyczna
Przebieg operacji 4- 5 godzin
Zabieg jest przeprowadzany w znieczuleniu ogólnym z monitorowaniem głębokości snu.
Neurochirurg wykonuje niewielkie nacięcie w dolnej części kręgosłupa (Th12/L1).
Zabieg przebiega z pomocą monitorowania śródoperacyjnego, elektrostymulacją korzeni nerwowych, śródoperacyjną oceną fizjoterapeutyczną.
Neurochirurg określa, które korzenie są odpowiedzialne za nadmierne napięcie mięśni na podstawie dostarczonych danych komputerowych i śródoperacyjnego badania fizjoterapeuty, przecina wybrane włókna nerwowe, co obniża spastyczność.
Na koniec tkanki szyte są warstwowo. Przywrócenie wyciętych kości kręgosłupa za pomocą płytek osteoplastycznych.
Pobyt w szpitalu
Pacjent zwykle pozostaje w szpitalu około 7- 10 dni.
Pierwsze ćwiczenia rehabilitacyjne rozpoczynają się już w ciągu 1–2 dni po zabiegu.
Pacjent wymaga intensywnej rehabilitacji 4x w tygodniu przez co najmniej 2 lata po operacji celem utrzymania nowego wzorca napięcia mięśniowego i poruszania się.
Jakie są najczęstsze powikłania po SDR?
SDR jest bezpieczną procedurą, jednak możliwe skutki uboczne głównie obejmują:
-
Krótkoterminowe osłabienie mięśni
-
Przejściowe zaburzenia czucia
-
Ryzyko infekcji (rzadkość poniżej 3%)
Jakie mogą wystąpić zmiany w pierwszych tygodniach/miesiącach po SDR?
-
Problemy z kontrolą pęcherza moczowego (często przejściowe) – do 1–20% pacjentów.
-
Pozorne osłabienie kończyn dolnych (wynikająca z redukcji patologicznej spastyczności) – do 30% pacjentów w początkowym okresie, ale u większości ustępuje wraz z rehabilitacją i wzmocnieniem siły mięśni w ciągu średnio 4 miesięcy
-
Ból pleców po operacji – 5–15% pacjentów, zazwyczaj przejściowy.
-
Przejściowe zaburzenia czucia w nogach – około 8–15% przypadków.
-
Infekcja rany pooperacyjnej – bardzo rzadko, mniej niż 1–3%.
-
Problemy z gojeniem rany – 1–5%.
Jakie mogą być długoterminowe zmiany po SDR?
-
Hipotonia posturalna (osłabienie kontroli tułowia) – dotyczy 5–15% pacjentów, ale poprawia się wraz z rehabilitacją.
-
Trudności z równowagą i koordynacją – 10–25% pacjentów, zwłaszcza w przypadku niewystarczającej rehabilitacji.
-
Skolioza lub inne deformacje kręgosłupa – 5–10% pacjentów, porównywalnie z naturalnym przebiegiem choroby bez SDR
-
Konieczność wykonania korekcji ortopedycznych – 70% pacjentów wymaga korekcji ortopedycznych przykurczy ściegien, stawów zwykle 7 miesięcy po SDR. Szczególnie u osób z dłużej trwająca spastycznością
Jak zmniejszyć ryzyko powikłań po operacji SDR?
-
Doświadczenie zespołu chirurgicznego w operacjach wszystkich typów spastyczności.
-
Intensywna rehabilitacja przedoperacyjna - wzmacnianie postawy ciała i stanu mięśni tułowia przed zabiegiem, Poprawa zakresów stawów kończyn przed operacją
-
Intensywna rehabilitacja pooperacyjna - Utrwalanie nowego wzorca napięcia mięśniowego i poruszania się po operacji
Jakie są długoterminowe opinie pacjentów po operacji rizotomii SDR?
-
Badania wskazują, że SDR jest skuteczną metodą leczenia spastyczności, która prowadzi do trwałej poprawy jakości życia pacjentów.
-
Jedyna metoda trwale redukująca spastyczność i jej powikłania – 90% Rodziców i dorosłych, którzy jako dzieci przeszli SDR poleciłoby tą metodę jako skuteczną i bezpieczną metodę leczenia MPD w każdym typie spastyczności
-
Poprawa motoryki kończyn górnych i innych mięśni ciała: u ponad 80% pacjentów zmniejsza się spastyczność kończyn górnych, zmniejszenie zeza, poprawa mowy, zmniejszenie dysfunkcji wegetatywnych
-
Efektywniejsza rehabilitacja i poprawa sprawności ruchowej: Zmniejszenie spastyczności ułatwia rehabilitację i naukę nowych umiejętności ruchowych.
-
Umożliwia poprawę siły w mięśniach spastycznych
-
Nie zmniejsza siły mięśni niespastycznych
-
Umożliwia poprawę wzorca chodu w analizach komputerowych chodu
-
Umożliwia zwiększenie zakresów ruchu w stawach kończyn dolnych
-
Umożliwia w 20% poprawę skrętu kości piszczelowej u dzieci
-
Lepiej rokująca przyszłość: Niższe ryzyko deformacji stawów i kręgosłupa wynikających z długotrwałej spastyczności.
-
Większa niezależność: Wzrost samodzielności w życiu codziennym, co przekłada się na poprawę komfortu życia całej rodziny.
-
Poprawa komfortu życia w ocenach długoterminowych
Więcej szczegółów znajdziesz w zakładce Edukacja: Pompa Baklofenowa
Rizotomia selektywna
oraz na grupie facebookowej SDR Rizotomia wiedza i leczenie Dołącz do grupy!
Webinar Rizotomia. Remedium na spastyczność, czy element procesu leczenia? Marek Lickendorf
Webinar Rizotomię w Polsce da się zrobić