Mózgowe porażenie dziecięce (MPD)

Co to jest Mózgowe Porażenie Dziecięce (MPD)?

Mózgowe Porażenie Dziecięce (MPD) to przewlekłe zaburzenie neurologiczne wynikające z uszkodzenia rozwijającego się mózgu w okresie prenatalnym, okołoporodowym lub wczesnodziecięcym. Jest to niepostępujące, ale trwałe zaburzenie, które prowadzi do trudności w poruszaniu się, napięcia mięśniowego oraz innych deficytów neurologicznych.

Jakie są przyczyny Mózgowego Porażenia Dziecięcego (MPD)?

Niedotlenienie mózgu podczas porodu
Infekcje w okresie prenatalnym
Urazy okołoporodowe
Zaburzenia genetyczne

Jakie są objawy Mózgowego Porażenia Dziecięcego?

Spastyczność mięśniową (nadmierne napięcie mięśni)
Trudności w poruszaniu się i zaburzenia równowagi
Opóźnienia w rozwoju motorycznym
Problemy z mową i połykaniem
Napady padaczkowe

Jakie są rodzaje Mózgowego Porażenia Dziecięcego?

Spastyczne (80%) – podwyższone napięcie mięśniowe, trudności w poruszaniu się.
Dyskinetyczne (atetoza, dystonia, choreoatetoza) – niekontrolowane, mimowolne ruchy.
Ataktyczne – problemy z równowagą i koordynacją ruchową.
Mieszane – kombinacja różnych form MPD.

Jakie są metody leczenia Mózgowego Porażenia Dziecięcego (MPD)?

Terapie fizyczne i rehabilitacja MPD

Fizjoterapię (metody Bobath, Vojty, PNF)
Hipoterapię – terapię konną
Hydroterapię – ćwiczenia w wodzie

Leczenie farmakologiczne MPD

Toksyna botulinowa
Baklofen doustny lub w postaci pompy baklofenowej

Nowoczesne terapie MPD

Selektywna Rizotomia Grzbietowa (SDR) – Pozwala na trwałe zmniejszenie spastyczności w grupach mięśniowych objętych patologicznym napięciem. Wysoka selektywność działania. Brak wpływu na siłę mieśniową.
Terapie komórkami macierzystymi – Badania sugerują możliwość regeneracji neuronów.
Egzoszkielety i robotyka rehabilitacyjna – Systemy wspomagające naukę chodzenia.
Terapia z użyciem VR – Wirtualna rzeczywistość poprawiająca efektywność rehabilitacji.

Terapie wspomagające MPD

Ortopedyczne operacje - Korekcje kości, stawów, mięśni i ścięgien. Stosowane po operacjach rizotomii i w grupach spoza kwalifikacji do rizotomii z objawami pozapiramidowymi i dystonią.
Logopedia – Terapia mowy i połykania.
Psychoterapia – Pomoc emocjonalna dla pacjentów i ich rodzin.
Dieta i suplementacja – Zapobieganie niedożywieniu
Edukacja specjalna i integracyjna – nauka dostosowana do potrzeb dziecka.
Grupy wsparcia dla rodziców i pacjentów.
Programy pomocy rządowej i organizacji charytatywnych – dostęp do terapii, sprzętu i pomocy finansowej.

Co to jest Selektywna Rizotomia Grzbietowa (SDR) – Nowoczesne leczenie spastyczności

SDR to rozwijana od 50 lat wraz z postępem technik operacyjnych i komputeryzacji procedura neurochirurgiczna, która trwale redukuje spastyczność poprzez selektywne przecięcie włókien nerwowych odpowiedzialnych za nadmierne napięcie mięśni.

Dla kogo przeznaczona jest SDR?

Pacjenci z MPD o typie uszkodzenia pochodzenia piramidowego
Pacjenci z MPD w wieku 3 – 50 lat, optymalny wiek 3 – 10 roku życia.
Pacjennci z MPD w postaci: diplegii, hemiplegii, triplegii, tetraplegii
Pacjenci z MPD w każdej skali funkcjonalnej GMFCS – Najczęściej wykonywana u pacjentów z poziomami I, II i III. Dzieci w skali IV, V GMFCS wymagają szczegółowej kwalifikacji ze względu na częste występowanie objawów pozapiramidowych.
Pacjenci u których terapie fizjoterapeutyczne i leczenie farmakologiczne nie przyniosły oczekiwanych rezultatów - napięcie mięśniowe ogranicza ruchomość i utrudnia chodzenie i rehabilitację, Spastyczność powoduje ból lub deformacje stawów.
Pacjenci po implantacji Pompy baklofenowej – Pacjenci spastycznością uszkodzenia piramidowego. Możliwość zastosowania SDR w przypadku powikłań i wyczerpaniu baterii pompy.
Pacjenci z dziedziczną postacią diplegii spastycznej.
Pacjenci z innymi chorobami :(stwardnienie rozsiane, pourazowe uszkodzenia mózgu, uszkodzenia rdzenia, udary niedokrwienne, udary krwotoczne, choroby neurodegeneracyjne o objawach piramidowego uszkodzenia).

Jakie są korzyści SDR?

Pacjenci po SDR doświadczają:

Poprawy chodu i równowagi
Redukcji bólu
Zwiększenia niezależności w codziennym życiu

Skala GMFCS	Korzyści z SDR
I (samodzielne chodzenie)	Poprawa płynności chodu, redukcja zmęczenia.
II (chodzenie z ograniczeniami)	Większa stabilność, dłuższe dystanse.
III (chodzenie z pomocą)	Możliwość ograniczenia wsparcia ortopedycznego.
IV (poruszanie się na wózku)	Ułatwienie transferów, lepsza równowaga.
V (znaczne ograniczenia)	Redukcja bólu, ułatwienie pielęgnacji.

Jakie są korzyści dla Pacjentów z Mózgowym Porażeniem Dziecięcym w zależności od rodzajy porażenia?

Diplegia:

Poprawa chodu u 91%, równowagi 75%, stania u 81%, siedzenia u 57% Pacjentów
Poprawa aktywności rehabilitacji u 88%, wytrzymałości u 77% Pacjentów
Poprawa uprawiania sportów rekreacyjnych u 43 % Pacjentów
Zmniejszenie bóli mięśni i stawów u 64% Pacjentów

Hemiplegia

93% Rodziców poleciłoby procedurę SDR innym rodzinom dzieci z MPD
Poprawa: chodu u 90%, siedzenia u 63%, równowagi u 87%, niezależności u 67% Pacjentów,
Zmniejszenie bóli mięśni i stawów u 70% Pacjentów

Triplegia

93% poleciłoby zabieg innym pacjentom
Poprawa wzorca poruszania się i stabilności ciała u 60% Pacjentów
Zmniejszenie dolegliwości bólowych u 60% Pacjentów

Czy SDR nadaje się dla Pacjentów z dziedziczną spastycznością?

Pacjenci z genetyczną diplegią zmniejszają spastyczność o 89%
SDR nie pogarsza przebiegu choroby pacjentów z HSP
SDR jest realną opcją terapeutyczną u starannie wybranych dzieci z HSP, szczególnie u pacjentów chodzących
Większość pacjentów odnosi korzyści w zakresie dużej motoryki, ryzyko powikłań jest niskie
Pompę baklofenową stosowano u dzieci z ciężką i postępującą chorobą

Jak przebiega operacja i pobyt w szpitalu?

Przygotowanie do operacji

Badania neurologiczne,
Badanie Fizjoterapeutyczne,
Badania obrazowe (MRI głowy i kręgosłupa lędźwiowego, RTG),
Ocena neurochirurgiczna i ortopedyczna

Przebieg operacji 4- 5 godzin

Zabieg jest przeprowadzany w znieczuleniu ogólnym z monitorowaniem głębokości snu.

Neurochirurg wykonuje niewielkie nacięcie w dolnej części kręgosłupa (Th12/L1).

Zabieg przebiega z pomocą monitorowania śródoperacyjnego, elektrostymulacją korzeni nerwowych, śródoperacyjną oceną fizjoterapeutyczną.

Neurochirurg określa, które korzenie są odpowiedzialne za nadmierne napięcie mięśni na podstawie dostarczonych danych komputerowych i śródoperacyjnego badania fizjoterapeuty, przecina wybrane włókna nerwowe, co obniża spastyczność. Na koniec tkanki szyte są warstwowo. Przywrócenie wyciętych kości kręgosłupa za pomocą płytek osteoplastycznych.

Pobyt w szpitalu

Pacjent zwykle pozostaje w szpitalu około 7- 10 dni. Pierwsze ćwiczenia rehabilitacyjne rozpoczynają się już w ciągu 1–2 dni po zabiegu. Pacjent wymaga intensywnej rehabilitacji 4x w tygodniu przez co najmniej 2 lata po operacji celem utrzymania nowego wzorca napięcia mięśniowego i poruszania się.

Jakie są najczęstsze powikłania po SDR?

SDR jest bezpieczną procedurą, jednak możliwe skutki uboczne głównie obejmują:

Krótkoterminowe osłabienie mięśni
Przejściowe zaburzenia czucia
Ryzyko infekcji (rzadkość poniżej 3%)

Jakie mogą wystąpić zmiany w pierwszych tygodniach/miesiącach po SDR?

Problemy z kontrolą pęcherza moczowego (często przejściowe) – do 1–20% pacjentów.
Pozorne osłabienie kończyn dolnych (wynikająca z redukcji patologicznej spastyczności) – do 30% pacjentów w początkowym okresie, ale u większości ustępuje wraz z rehabilitacją i wzmocnieniem siły mięśni w ciągu średnio 4 miesięcy
Ból pleców po operacji – 5–15% pacjentów, zazwyczaj przejściowy.
Przejściowe zaburzenia czucia w nogach – około 8–15% przypadków.
Infekcja rany pooperacyjnej – bardzo rzadko, mniej niż 1–3%.
Problemy z gojeniem rany – 1–5%.

Jakie mogą być długoterminowe zmiany po SDR?

Hipotonia posturalna (osłabienie kontroli tułowia) – dotyczy 5–15% pacjentów, ale poprawia się wraz z rehabilitacją.
Trudności z równowagą i koordynacją – 10–25% pacjentów, zwłaszcza w przypadku niewystarczającej rehabilitacji.
Skolioza lub inne deformacje kręgosłupa – 5–10% pacjentów, porównywalnie z naturalnym przebiegiem choroby bez SDR
Konieczność wykonania korekcji ortopedycznych – 70% pacjentów wymaga korekcji ortopedycznych przykurczy ściegien, stawów zwykle 7 miesięcy po SDR. Szczególnie u osób z dłużej trwająca spastycznością

Jak zmniejszyć ryzyko powikłań po operacji SDR?

Doświadczenie zespołu chirurgicznego w operacjach wszystkich typów spastyczności.
Intensywna rehabilitacja przedoperacyjna - wzmacnianie postawy ciała i stanu mięśni tułowia przed zabiegiem, Poprawa zakresów stawów kończyn przed operacją
Intensywna rehabilitacja pooperacyjna - Utrwalanie nowego wzorca napięcia mięśniowego i poruszania się po operacji

Jakie są długoterminowe opinie pacjentów po operacji rizotomii SDR?

Badania wskazują, że SDR jest skuteczną metodą leczenia spastyczności, która prowadzi do trwałej poprawy jakości życia pacjentów.
Jedyna metoda trwale redukująca spastyczność i jej powikłania – 90% Rodziców i dorosłych, którzy jako dzieci przeszli SDR poleciłoby tą metodę jako skuteczną i bezpieczną metodę leczenia MPD w każdym typie spastyczności
Poprawa motoryki kończyn górnych i innych mięśni ciała: u ponad 80% pacjentów zmniejsza się spastyczność kończyn górnych, zmniejszenie zeza, poprawa mowy, zmniejszenie dysfunkcji wegetatywnych
Efektywniejsza rehabilitacja i poprawa sprawności ruchowej: Zmniejszenie spastyczności ułatwia rehabilitację i naukę nowych umiejętności ruchowych.
Umożliwia poprawę siły w mięśniach spastycznych
Nie zmniejsza siły mięśni niespastycznych
Umożliwia poprawę wzorca chodu w analizach komputerowych chodu
Umożliwia zwiększenie zakresów ruchu w stawach kończyn dolnych
Umożliwia w 20% poprawę skrętu kości piszczelowej u dzieci
Lepiej rokująca przyszłość: Niższe ryzyko deformacji stawów i kręgosłupa wynikających z długotrwałej spastyczności.
Większa niezależność: Wzrost samodzielności w życiu codziennym, co przekłada się na poprawę komfortu życia całej rodziny.
Poprawa komfortu życia w ocenach długoterminowych

Więcej szczegółów znajdziesz w zakładce Edukacja: Pompa Baklofenowa

Rizotomia selektywna

oraz na grupie facebookowej SDR Rizotomia wiedza i leczenie Dołącz do grupy!

Webinar Rizotomia. Remedium na spastyczność, czy element procesu leczenia? Marek Lickendorf

Webinar Rizotomię w Polsce da się zrobić